De kennis van de systemische benadering (afkorting van ‘systemische-fenomenologische benadering’) is ontstaan uit het opstellingenwerk van Bert Hellinger. Later en ook nu ontwikkelen en passen andere onderzoekers het toe op verschillende gebieden van het menselijk functioneren: persoonlijke en professionele ontwikkeling, gezinsbegeleiding, management, sociale impact, duurzaamheid en het ontwerpen van regeneratieve systemen.
De kern van de systemische benadering is dat het systeem als geheel verschillende kenmerken heeft die verder gaan dan de som der delen en dat een systeem altijd onderdeel is van een groter systeem. Het onderdeel wordt altijd bekeken in relatie tot de systemen waartoe het behoort. Bijvoorbeeld een persoon in relatie tot zijn of haar familie of omgeving, of een team in relatie tot de organisatie als geheel.
In alle sociale systemen zijn er drie mechanismen/krachten aan het werk en zijn er drie principes. Door de kennis over deze krachten en principes te volgen, kun je jouw potentieel waarmaken, tevreden zijn in je relaties en professionele context en bloeiende organisaties opbouwen.
Een systemische aanpak kan in elke professionele context worden geïntegreerd, op alle terreinen van het leven worden toegepast en een nuttig hulpmiddel worden bij het raadplegen van mensen en organisaties.
“Met een opstelling creëer je een ruimtelijk beeld van een systeem. Dit kan je familiesysteem zijn, maar je kunt ook een organisatieopstelling doen waarbij je bijvoorbeeld de relaties tussen teams kunt onderzoeken.
In de ruimte worden elementen opgesteld die relevant zijn voor de vraag die iemand wil onderzoeken. Elementen kunnen een vader of een grootmoeder zijn, maar ook abstracte elementen zoals historische gebeurtenissen, een land of een organisatiedoel. Mensen kunnen die elementen representeren (we noemen ze representanten), maar je kunt ook opstellingen maken met figuren, of papieren en het is zelfs mogelijk om een opstelling in je verbeelding te maken.
Door naar een opstelling te kijken, kun je je plotseling bewust worden van onbewuste patronen. Patronen die je leven blijven sturen terwijl je eigenlijk een andere kant op wilt. Als je middenin zo’n patroon leeft, ben je eigenaar van dat patroon. Door de opstelling van een afstandje te bekijken, kun je je bewust worden van het patroon en eenmaal bewust ben je vrij om je eigen keuzes te maken.
Opeens wordt duidelijk wat jouw gedrag van bijvoorbeeld ‘lastig nieuwe dingen aanpakken’ in beeld probeert te brengen: wellicht de pijnlijke geschiedenis van een opa die iets nieuws aanpakte, maar die eindigde in een faillissement met gevolgen voor velen...
Opstellingen bieden dus geen oplossingen, maar inzicht. Een opstelling leert ons uit te zoomen en te focussen op wat nog een plek in de geschiedenis nodig heeft.
De facilitator van systemisch werk met opstellingen is zich bewust van de werking van het geweten en toetst, bijvoorbeeld door elementen toe te voegen of door zinnen te laten uitspreken, waar in het systeem nog iets herkend wil worden.”
Bibi Schreuder